Sinema Sosyolojisine Giriş

Sinema ortaya çıktığı dönemin toplumsal hafızasıdır. Seyredilen her sinema filmi, amaçları farklılaşsa da içinden geçtiği dönemin ekonomik, sosyal ve siyasal kaydını tutmaktadır. Soğuk savaş yıllarının filmlerinin konularında genelde deniz altılar, savaş uçakları, uzay mekiklerine, “Berlin Duvarı”nın yıkılmasından önceki filmlerde azınlıklar, kaçak insan hikayeleri, gelişmişlik düzey farklılıklarına daha çok yer verilmektedir. 1970’ler sonrasındaki Türk Sineması’ndaki ana tema Almanya başta olmak üzere yabancı ülkelere iş bulmak için yapılan göçler, yeni yerleşilen yerdeki karşılaşılan problemler, kırdan büyük kentlere yapılan iç göçler ve beraberinde beliren sıkıntılardır. 1980 sonrasında değişen siyasal ve sosyal koşullarla birlikte sinemada işlenen konular, kısa yoldan zengin olma, azalan dayanışmayla artan rekabet, hızlı statü atlama şeklinde kendini göstermektedir. 1990’larda uzak doğu ülkelerinde çevrilen silah endüstrinin bir anlamda pazarlamasının yapıldığı filmler popülerdir. Değişimin hızlandığı ve yeryüzünde kısa sürede yer bulduğu 2000’li yıllarda ise daha çok fantastik ve bilim kurgu filmler seyirci bulmaktadır. Bir yerden bir yere özel jetleriyle seyahat eden zengin iş insanlarının, yüksek eğitimli şirket yöneticilerinin, ihale alabilmek ya da sermayesini büyültebilmek için her türlü oyunların döndüğü plazaların öne çıkarıldığı yakın tarihli filmler ise içinde bulunulan süreci aksettirmektedir. II. Dünya savaşı sonrasındaki Polonya’daki bir Nazi kampındaki yaşananları sahneleyen “Schindler’in Listesi”, öğrenme güçlüğü çeken bir gencin yaşamını öyküleyen “Forrest Gump”, Alzheimer bir yaşlı eşle yapılan yolculuğu canlandıran “Karavan (The Leisure Seeker)”, Anadolu’daki feodalizmden kapitalizme geçişi işleyen “Züğürt Ağa”, dar gelirli ailelerin yaşam mücadelesi karşısındaki dayanışmayı öne çıkaran “Neşeli Günler”, üç farklı idealle mühendislik fakültesini kazanan gencin yaşantısı anlatan “3 Idiot” filmlerinin hepsinde toplum vardır. Toplumsal sınıfsal yapılanmalar, yaşam mücadeleleri, gündelik yaşam işleyişleri, denetim mekanizmaları, değişim sancıları ve gelecek kaygıları gibi gerçeklikler ya da kurgular dram, komedi, aksiyon ve gerilim gibi türlerle sinemada sahnelendirilmektedir.