Kadem Kaynaa Romanı Örneği: Gagauz Türkçesi Söz Varlığı

Türkiye sınırları dışında, farklı bir siyasi birliğin gölgesi altında yaşayan pek çok Türk halkının karşılaştığı en büyük zorluklardan biri şüphesiz dil ve kimliklerini muhafaza etmek olmuştur. Bu halklardan biri olan Gagauzlar da farklı dil ve kültürlerle yan yana bulunmasına rağmen kendi benliğini, dilini ve kültürünü koruyabilmiştir. Bunu, başlangıçta sözlü daha sonra yazılı olarak devam eden edebiyat ürünleri vasıtasıyla gerçekleştirmişlerdir. Aynı zamanda verilen bu ürünlerle dillerini işleyerek gelişmesini ve zenginleşmesini sağlamışlardır.

Gagauzların tüm olumsuzluk ve güçlüklere karşın öteden beri diline ve kültürüne gereken önemi vererek başka uluslara teslim olmadıkları görülmektedir. Onların ana dilini ve kimliğini ayakta tutma çabası günümüzde de sürmektedir. Bu anlamda dil ve edebiyat kütüphanelerine çeşitli alan ve türlerde yeni eserler ekleyerek dillerini koruma altına almaya çalışmaktadırlar. Edebî türlerin yanı sıra Gagauz Türkçesiyle yayın yapan dergi ve gazeteler de bu kütüphanenin önemli bir parçasını teşkil etmektedir.

Geleceğe miras durumunda olan bu yayınların her biri Gagauz Türkçesinin söz varlığını ortaya koyması ve Gagauz kültürünü yansıtması açısından çok kıymetlidir. Bu çalışma, Gagauz şair ve yazar Mariya Mercanka tarafından kaleme alınan Kadem Kaynaa romanının söz varlığı çözümlenmesinden oluşmaktadır. Çalışmada romanda geçen adlar tematik, fiiller yapı, sıfatlar ise işlev bakımından tasnif edilerek mukayeseli bir şekilde incelenmiştir. Bunlardan başka tespiti yapılan ikileme, deyim, atasözü ve kalıp sözlere yer verilmiştir. Böylece gerek Gagauz Türkçesinin zenginliği gerekse Gagauzların kelime türetmedeki mahareti gözler önüne serilmiştir.

Sonuç itibarıyla hazırladığımız bu çalışma ile bugün kaybolma tehlikesi altında gösterilen Gagauz Türkçesinin söz varlığına bir nebze de olsa katkı sunmak amaçlanmıştır.